ઇઝરાયેલ અને હમાસ વચ્ચેનું યુદ્ધ આજે તેરમાં દિવસમાં પ્રવેશ્યું છે પરંતુ ટેન્શન ઘટવાનું નામ લઇ રહ્યું નથી. હમાસ અને ઈઝરાઈલના સૈન્ય વચ્ચે વિષમતા છતાં એક સિક્રેટ ટુલ સુરંગ છે જેનો ઉપયોગ હમાસ હુમલો કરવા માટે કરી શકે છે અને પોતાના લડવૈયાઓને પુરવઠો પૂરો પાડી શકે છે. જમીની યુદ્ધ અથવા સુરંગ યુદ્ધ કોઇપણ પ્રારંભિક સભ્યતા જેટલું જ જુનું છે. આધુનિક યુગમાં પણ તેનો ઉપયોગ મોટાપાયે થઇ શકે છે. હમાસનું સુરંગ નેટવર્ક ઘણું મજબુત માનવામાં આવે છે. નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર ઇઝરાયેલ જો જમીની યુદ્ધ કરશે તો દુશ્મન સામે લડવું સરળ નહીં રહે.
દુશ્મન પર હુમલો કરવામાં ટનલ મહત્વની ભૂમિકા
ઇસવીસન 66 થી 70 સુધીના રોમન સેનાપતિઓ સામે યહૂદીઓના બળવાથી લઈને વિયેતનામ યુદ્ધ સુધી દરેક વસ્તુ માટે ટનલનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. સદીઓથી ટોરા બોરાના યુદ્ધ દરમિયાન સામ્યવાદી વિયેટ કોંગ સામે લડવા અથવા અફઘાનિસ્તાનમાં અલ કાયદા સામે લડવાથી લઈને સુરંગો છુપાવવા માટેના શ્રેષ્ઠ સ્થાનો છે. શત્રુ પર હુમલો કરવામાં ટનલ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.
ગાઝામાં ટનલ નેટવર્ક 500 કિલોમીટર લાંબુ
હમાસના નેતા યાહ્યા સિનવારે દાવો કર્યો હતો કે ગાઝામાં ટનલ નેટવર્ક 500 કિલોમીટર લાંબુ છે. 2021માં ઈઝરાયેલી સેનાએ તેનો માત્ર 5 ટકા જ નાશ કર્યો હતો. ગાઝા પટ્ટીમાં ટનલનું નેટવર્ક ગ્રાફિક્સમાં સરળતાથી જોઈ શકાય છે. લાલ રંગમાં ચિહ્નિત ટનલ નેટવર્ક સમગ્ર વિસ્તારમાં સરહદ પર પણ એક ભુલભુલામણીથી ઓછું નથી. 2007માં ગાઝા પટ્ટી પર કબજો મેળવ્યો ત્યારથી હમાસ શહેરની અંદર અને ગાઝા-ઈઝરાયેલ સરહદ પર સતત તેનું ટનલ નેટવર્ક વિસ્તારી રહ્યું છે.
સુરંગ બાબતે અમેરિકાનો અનુભવ
20 વર્ષના લાંબા વિયેતનામ યુદ્ધ દરમિયાન વિયેટ કોંગ ગેરીલાઓએ તેમના ‘હિટ એન્ડ એસ્કેપ’ એટલે કે હુમલાઓ દ્વારા શક્તિશાળી અમેરિકાને ઘણું બધું નુકસાન પહોંચાડ્યું હતું. આ યુદ્ધમાં ગેરિલા રણનીતિ સુરંગોના કારણે જ સફળ થઈ શકી. સુરંગોએ ગેરિલાઓને માત્ર છુપાઈ જવાની જગ્યા જ ન આપી પરંતુ અમેરિકન દળોને ગેરમાર્ગે દોરવા માટે વ્યૂહરચના ઘડવામાં પણ મદદ કરી. આ ટનલનો ઉપયોગ યુએસ દળો અને હેલિકોપ્ટર સર્વેલન્સ મિશનથી છુપાવવા માટે કરવામાં આવ્યો હતો.
સેનાને છુપાવા અને ટ્રેનિંગ માટે પણ Tunnelનો ઉપયોગ
વિયેતનામના ક્યુ ચીમાં એટલી જગ્યા હતી કે વિયેતનામની આખી સેના છુપાઈ શકે અને ટ્રેનિંગ પણ લઈ શકે. અમેરિકાને જાણ ન થાય તેમ એક વિસ્તારમાંથી બીજા વિસ્તારમાં જવું ખૂબ જ સરળ હતું. વિયેત કોંગ ગેરિલા આવી સુરંગોમાં છુપાઈને ઓચિંતો હુમલો કરીને દુશ્મનો પર હુમલો કરતા હતા. દુશ્મનો તેમને ઓળખી શકે ત્યાં સુધીમાં તેઓ ટનલમાં પાછા જતા રહેતા હતા. આવી જ એક ટનલનો ફોટોગ્રાફ લેવામાં આવ્યો છે, જે પાણીના કુવાઓ, પાણીની વ્યવસ્થા, સંગ્રહ વિસ્તારો અને બુબી ટ્રેપ્સના વ્યાપક નેટવર્ક સાથે પૂર્ણ છે. અમેરિકાએ ‘Tunnel Rats’ નામનું એક વિશેષ એકમ બનાવ્યું, જેના કર્મચારીઓને વિયેટ કૉંગ સામે લડવા માટે આવી ટનલમાં પ્રવેશવા માટે વ્યાપક તાલીમ આપવામાં આવી હતી.
તોરા બોરાનું યુદ્ધ: સુરંગોને કારણે બિન લાદેન અમેરિકાની પક્કડથી દુર રહ્યો
9/11ના હુમલા પછી, યુ.એસ.એ તાલિબાન શાસિત અફઘાનિસ્તાનમાં અલ-કાયદા સામે ઓપરેશન એન્ડ્યોરિંગ ફ્રીડમ શરૂ કર્યું. અમેરિકાનો ઉદ્દેશ્ય તાલિબાનને હટાવવાનો અને અલ-કાયદાના આતંકવાદી ઓસામા બિન લાદેનને પકડવાનો હતો. અમેરિકા થોડા અઠવાડિયામાં તાલિબાનને જડમૂળથી ઉખેડી નાખવામાં સફળ રહ્યું હતું પરંતુ બિન લાદેનને પકડી શક્યું ન હતું, કારણ કે બિન લાદેન સુરંગો દ્વારા પાકિસ્તાન ભાગવામાં સફળ રહ્યો હતો. તોરા બોરા અફઘાનિસ્તાનના જલાલાબાદથી 48 કિમી દક્ષિણ-પૂર્વમાં કિલ્લા જેવો ભાગ છે. તોરા બોરાના પહાડોમાં કુદરતી ગુફાઓ અને સુરંગો હતી. જ્યારે કેટલીક સુરંગ બિન લાદેન દ્વારા બનાવવામાં આવી હતી.
અમેરિકી સરકારના અહેવાલ મુજબ બિન લાદેન પૂર્વી અફઘાનિસ્તાનમાંથી પોતે બનાવેલી સુરંગ અને ગુફાઓના નેટવર્કને કારણે ભાગી ગયો હતો. તોરા બોરામાં સુરંગોના બાંધકામની દેખરેખ બિન લાદેને પોતે કરી હતી. આ ટનલ નેટવર્કે સોવિયેત-અફઘાન યુદ્ધ દરમિયાન મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી, જ્યારે બિન લાદેને તેને એક પ્રચંડ ગઢમાં ફેરવી દીધું હતું. આ ટનલ કેટલી મજબૂત હતી તેનો અંદાજ એ હકીકત પરથી લગાવી શકાય છે કે તેઓ વારંવાર અમેરિકન હવાઈ હુમલાઓનો સામનો કરવામાં સક્ષમ હતા. અને તે પણ ડેઝી કટર તરીકે ઓળખાતો 15,000 કિલોનો બોમ્બ બિન લાદેનને તોરા બોરા ભાગી જતા રોકી શક્યો ન હતો. ઓસામા 2011માં અમેરિકી સેનાના ગુપ્ત ઓપરેશનમાં માર્યો ગયો તે પહેલા પાકિસ્તાનના આદિવાસી વિસ્તારોમાં આ સુરંગોમાં છુપાયેલો હતો.
સદ્દામ હુસૈનની ગુપ્ત ટનલ
વર્ષ 2003માં રાષ્ટ્રપતિ બુશ દ્વારા ઈરાક પાસે હયાત સામુહિક વિનાશના હથિયારો બાબતે વિશ્વને ચેતવ્યા બાદ અમેરિકાએ ઈરાકના રાષ્ટ્રપતિ સદ્દામ હુસૈનને હટાવવાની કસમ ખાધી હતી. બીજા ગલ્ફ યુદ્ધ દરમિયાન માઈલો સુધી સુરંગો ફેલાઈ હતી. સુરંગો ફક્ત ઘરો અને સૈન્ય ઠેકાણા સિવાય છેક સદ્દામ હુસૈનના મહેલ સુધી ફેલાયેલી હતી. સુરંગોનું નેટવર્ક એટલું મજબુત અને મોટું હતું કે તેમાં સદ્દામ હુસૈનની સાથે જ સૈનિક, દારૂગોળો અને અન્ય વિનાશક હથિયારો પણ છુપાવી શકાતા હતા,જે અમેરિકાને કોઈ દિવસ મળ્યા નહી.