શાલિગ્રામના ખડકો બન્યા સંબંધોનો સેતુ

🔊 इस खबर को सुनें

najrana pathan

રામ-સીતાની મૂર્તિ બનાવવા માટે તાજેતરમાં નેપાળની કાલી ગંડકી નદીમાંથી રામનગરી અયોધ્યા લાવવામાં આવેલા 26 ટન અને 14 ટનના બે વિશાળ શાલિગ્રામ પથ્થરોનું પરીક્ષણ શરૂ થઈ ગયું છે. ટેસ્ટમાં ખડકની ઉંમર અને કઠિનતાનું પરીક્ષણ કરવામાં આવશે. તેના પર કેમિકલની અસરનો અભ્યાસ કરવાનો પ્રસ્તાવ છે. એ પણ જોવામાં આવશે કે જો આ ખડકોમાંથી મૂર્તિ બનાવવામાં આવશે તો તેના પર પડેલા દૂધ, દહીં અને અન્ય ક્ષારયુક્ત પદાર્થોની શું અસર થશે. ખડકોની ચમક અને રંગની લાંબા ગાળાની અસરની પણ તપાસ કરવામાં આવશે. ભારત અને નેપાળ પડોશી દેશો છે. બંને ભૌગોલિક રીતે એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે. આ દેશો વચ્ચેના સંબંધો ખૂબ જ પ્રાચીન અને ઊંડા છે. સદીઓથી આ સંબંધ આર્થિક, સાંસ્કૃતિક અને રાજનૈતિક ક્ષેત્રે રહ્યો છે, પરંતુ આના કરતાં પણ આ સંબંધ રોટી અને દીકરીનો રહ્યો છે.

ઐતિહાસિક માન્યતા છે કે અયોધ્યાના રાજકુમાર શ્રીરામચંદ્રજીના લગ્ન જનકપુરની રાજકુમારી સીતા સાથે થયા હતા. જોકે, છેલ્લા બે દાયકામાં ભારત-નેપાળ સંબંધોમાં ઉતાર-ચઢાવ આવ્યા છે. સામ્રાજ્યવાદી અને વિસ્તરણવાદી ચીન દ્વારા ભારતના પડોશી દેશોને પોતાના પ્રભાવ હેઠળ લેવાના તમામ સંભવિત પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા છે. આ એપિસોડમાં ચીન નેપાળની આંતરિક ગતિવિધિઓમાં સતત દખલ કરી રહ્યું છે. આર્થિક, સૈન્ય અને રાજકીય મદદના બહાને તે ભારત-નેપાળ સંબંધોમાં તિરાડ પેદા કરવા માંગે છે. નેપાળમાં ગયા વર્ષે યોજાયેલી સંસદીય ચૂંટણીમાં કોઈપણ પક્ષને પૂર્ણ બહુમતી ન મળવાને કારણે ત્યાં ગઠબંધન સરકાર રચાઈ હતી, જેને ચીન દ્વારા આડકતરી રીતે પ્રભાવિત કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવી રહ્યો છે.

શ્રી રામ જન્મભૂમિ તીર્થ ક્ષેત્ર ટ્રસ્ટ અને નેપાળના સંત સમાજના સામૂહિક વિચારથી શ્રી રામ મંદિર માટેની મૂર્તિઓ નેપાળની પવિત્ર કાલી ગંડકી નદીમાંથી પ્રાપ્ત દુર્લભ શાલિગ્રામ શિલામાંથી બનાવવામાં આવી રહી છે. નેપાળના જાનકી મંદિરના મહંતોએ નેપાળ સરકારને પ્રસ્તાવ મોકલ્યો હતો કે આ માટે બે શિલા ભારત મોકલવામાં આવે. નેપાળ સરકારની મંજૂરી પછી આ પથ્થરોને પહેલા જનકપુર સ્થિત જાનકી મંદિરમાં રાખવામાં આવ્યા હતા અને વિધિવત પૂજા કર્યા પછી તેમને ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે અયોધ્યા મોકલવામાં આવ્યા હતા. કુલ 40 ટન વજનના આ બે પત્થરો સમગ્ર નેપાળ અને ભારતમાં માર્ગ દ્વારા લગભગ 450 કિલોમીટરનું અંતર કાપે છે. આ સમય દરમિયાન દરેક જગ્યાએ લોકોએ શ્રી રામ મંદિરમાં ઉપયોગમાં લેવાતા આ અમૂલ્ય વારસાને તેમના ઘરના વિસ્તારોમાં આદર, માન અને આસ્થા સાથે આવકાર્યા અને તેમની પૂજા કર્યા પછી તેમને તેમના ગંતવ્ય પર મોકલતા રહ્યા. એક અંદાજ મુજબ આ શાલિગ્રામ ખડકો લગભગ છ કરોડ વર્ષ જૂના છે.

પૂર્વમાં હિંદુ રાષ્ટ્ર હોવાને કારણે નેપાળ સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક રીતે ભારતની ખૂબ નજીક છે. ભારતના બિહાર પ્રાંતનો મિથિલાંચલ પ્રદેશ અને તેની સંસ્કૃતિ નેપાળ સુધી ફેલાયેલી છે. નેપાળી ઉપરાંત, નેપાળમાં મૈથિલીને બીજી સત્તાવાર ભાષા તરીકે પણ સ્વીકારવામાં આવે છે. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર મિથિલાની રાજધાની જનકપુર હતી, જે હાલમાં નેપાળનો એક ભાગ છે. ભારત-નેપાળની પરસ્પર નિર્ભરતાનો અંદાજ એ વાત પરથી પણ લગાવી શકાય છે કે ભારતીય સેનાની ગોરખા રેજિમેન્ટમાં 60 ટકાથી વધુ નેપાળી યુવાનોની ભરતી થાય છે. ભારતીય સેનામાં ગોરખા રેજિમેન્ટના યોગદાન અને બલિદાનનો સોનેરી ઈતિહાસ રહ્યો છે. પરંતુ તાજેતરના વર્ષોમાં નેપાળની સામ્યવાદી સરકારોએ ભારત વિરોધી પ્રવૃત્તિઓને વેગ આપ્યો હતો, જે સ્પષ્ટપણે ચીનની કુકર્મનું પરિણામ હોવાનું જણાય છે.

કાલાપાની અને લિપુલેખ પર નેપાળના દાવાઓએ પણ ભારત અને નેપાળ વચ્ચેના સંબંધોમાં ખટાશ લાવવાનો નિષ્ફળ પ્રયાસ કર્યો. જો કે, આ વધઘટભર્યા સંબંધો અને ચીનના દાવપેચ વચ્ચે એક સારી વાત એ છે કે ભારત-નેપાળના સંબંધો ભૌગોલિક, આર્થિક, સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક ક્ષેત્રે સાતત્યપૂર્ણ રહ્યા છે. સાંસ્કૃતિક સંબંધો સદીઓથી અસ્તિત્વમાં છે. આ સંબંધો સંબંધોમાં આવતી કડવાશને બાયપાસ કરવામાં મદદરૂપ સાબિત થાય છે. રામ-સીતા બંને દેશોના સહિયારા સામૂહિક વારસા અને આસ્થાના મુખ્ય કેન્દ્રબિંદુ છે. અયોધ્યાથી જનકપુર સુધીની તીર્થયાત્રાની પરિક્રમા ભારત-નેપાળ સંબંધો વિના શક્ય નથી. હાલમાં જ્યારે અયોધ્યામાં ભવ્ય શ્રી રામ મંદિરનું નિર્માણ કાર્ય પૂરજોશમાં ચાલી રહ્યું છે, ત્યારે નેપાળના સંતો-મહાત્માઓ અને સામાન્ય લોકો સતત યોગદાન આપવા સક્રિયપણે તેમાં ભાગ લઈ રહ્યા છે.

તેમાં કોઈ શંકા નથી કે નેપાળની સંત સમાજ, જાહેર જનતા અને સરકાર દ્વારા મોકલવામાં આવેલ આ શાલિગ્રામ શિલાઓ ભારત અને નેપાળ વચ્ચેના મૈત્રીપૂર્ણ સંબંધો માટે સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે. તેઓ ભારત-નેપાળ સંબંધોમાં કડવાશ વાવવાના સામ્રાજ્યવાદી ચીનના પ્રયાસોને નિષ્ફળ બનાવવામાં પણ મદદરૂપ સાબિત થશે. ભારત અને નેપાળ વચ્ચે રાજકીય રીતે ટૂંકા ગાળાના મતભેદો હોઈ શકે છે, પરંતુ શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિરના નિર્માણમાં નેપાળનું યોગદાન દર્શાવે છે કે ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક પાસા પર બંને દેશો વચ્ચે ઐતિહાસિક, પૌરાણિક અને ખૂબ જ વ્યાપક સંબંધ છે. નેપાળ અને ભારતમાં હિંદુઓ માટે રામ અને સીતાનું અસ્તિત્વ ‘રામ-રામ’ અથવા ‘સીતા-રામ’થી લઈને અંતિમ વિદાય ‘રામ નામ સત્ય હૈ…’ સુધી છે. ત્યારે હવે આ શાલિગ્રામ શિલાઓ પણ બંને દેશોની આસ્થા, સંવાદિતા, એકરૂપતા અને પરસ્પર અવલંબનને પ્રગટ કરતી રહેશે. તે ભારત-નેપાળ સંબંધોમાં સાંસ્કૃતિક સેતુ બનાવવામાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવશે.